Chatboty psychologiczne: brutalna prawda, której nie usłyszysz w reklamach

Wchodzisz wieczorem na czat, klikasz w okienko rozmowy, a po drugiej stronie czeka „ktoś”, kto nigdy się nie zmęczy, nie oceni, nie wywróci oczami na Twoje problemy. Chatboty psychologiczne – hasło, które jeszcze niedawno brzmiało jak science fiction, dzisiaj intryguje i niepokoi jednocześnie. Czy AI rzeczywiście rozumie Twój ból, czy tylko go skutecznie symuluje? W czasach, w których samotność stała się epidemią, a wsparcie psychologiczne jest na wagę złota, chatboty oferują empatię na żądanie. Ale za cyfrową fasadą czają się nie tylko obietnice, lecz i pułapki, których nie zdradzi Ci żadna reklama. Ten artykuł odsłania 7 najważniejszych prawd o psychologicznych botach – bez pudru, bez marketingowej mgły, z rzetelnymi danymi i opiniami ekspertów. Zanim zaufasz AI, poznaj fakty, które mogą zmienić Twój sposób myślenia o wsparciu online.

Dlaczego w ogóle rozmawiamy z botem? Psychologia samotności w epoce AI

Samotność po polsku: statystyki i realia

Samotność w Polsce nie jest już tematem tabu – to społeczny dramat, który nieustannie narasta. Według najnowszych badań przeprowadzonych przez Fundację Szlachetna Paczka w 2024 roku aż 38% Polaków deklaruje częste poczucie samotności. Porównując te dane do średniej europejskiej (ok. 32%), widać wyraźnie, że Polska dogania Zachód nie tylko technologicznie, ale i w ponurym rankingu izolacji społecznej. Co ciekawe, rośnie równolegle odsetek osób korzystających z chatbotów psychologicznych – obecnie to już ponad 12% dorosłych internautów w Polsce, podczas gdy europejska średnia wynosi 10%.

Tabela 1: Poziom samotności i korzystania z chatbotów psychologicznych w wybranych krajach Europy (Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań Fundacji Szlachetna Paczka 2024, Eurostat 2024)

Samotność coraz częściej pcha ludzi do szukania wsparcia online. Chatboty psychologiczne kuszą dostępnością, brakiem oceny i możliwością anonimowej rozmowy – cechy, które dla wielu są nieosiągalne w realnym życiu. Nic dziwnego, że rośnie liczba użytkowników, którzy wolą powierzyć swoje myśli algorytmowi niż drugiemu człowiekowi.

Dlaczego chatboty psychologiczne przyciągają ludzi?

Dostępność 24/7, brak oceny i niekończąca się cierpliwość – to tylko początek listy korzyści, które sprawiają, że chatboty psychologiczne przyciągają coraz szersze grono użytkowników. Według raportu Polskiego Towarzystwa Informatycznego z 2024 roku, aż 71% badanych wymienia natychmiastowy dostęp do rozmowy jako główny powód korzystania z AI w roli „cyfrowego terapeuty”. Kolejne miejsca zajmują anonimowość oraz poczucie bezpieczeństwa wynikające z rozmowy z „kimś”, kto nie może nas skrzywdzić.

• Natychmiastowy dostęp do wsparcia: Chatboty psychologiczne są zawsze dostępne – nie trzeba czekać w kolejkach ani umawiać się na wizytę.
• Całkowita anonimowość: Dla wielu osób temat zdrowia psychicznego to wciąż tabu. Rozmowa z botem nie wymaga wychodzenia z cienia.
• Brak oceny i wstydu: AI nie ocenia, nie wyśmiewa, nie patrzy z góry. To „bezpieczny odbiorca” nawet najbardziej osobistych wyznań.
• Brak zobowiązań i presji: Użytkownik może zrezygnować z rozmowy w każdej chwili – bez tłumaczenia się i poczucia winy.
• Wygoda i elastyczność: Rozmawiasz wtedy, kiedy chcesz i gdziekolwiek jesteś.

"Czasem łatwiej powiedzieć wszystko komuś, kto nigdy nie oceni."
— Ola

Według badań android.com.pl, 2024, chatboty zdobywają przewagę nad tradycyjnymi forami czy grupami wsparcia właśnie dzięki tej unikalnej mieszance dostępności i anonimowości.

Wstyd, tabu i alternatywa: polska perspektywa wsparcia online

W polskiej kulturze rozmowa o problemach psychicznych wciąż bywa uznawana za powód do wstydu. Według danych z stronazdrowia.pl, 2024, wiele osób unika specjalistów z obawy przed etykietką „słabego” lub „nienormalnego”. Dla takich osób chatbot psychologiczny staje się alternatywą – na pozór idealną, choć niepozbawioną ryzyka. W środowisku, gdzie temat zdrowia psychicznego wciąż jest tematem tabu, anonimowy bot daje poczucie kontroli i prywatności. Jednak eksperci zwracają uwagę, że zbyt duże poleganie na wsparciu cyfrowym może pogłębiać izolację, zamiast ją łagodzić.

Jak działa chatbot psychologiczny? Anatomia cyfrowej empatii

Od Elizy do GPT-4: ewolucja botów terapeutycznych

Ewolucja chatbotów psychologicznych to historia, która zaczyna się w latach 60. XX wieku, kiedy Joseph Weizenbaum stworzył program ELIZA – pierwszy komputerowy „terapeuta”. Od tego czasu przeszliśmy długą drogę: od prostych skryptów tekstowych po zaawansowane modele językowe, takie jak GPT-3 czy GPT-4, które potrafią prowadzić rozmowę niemal nieodróżnialną od ludzkiej.

Tabela 2: Chronologiczny przegląd rozwoju chatbotów psychologicznych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Polityka, 2024; innpoland.pl, 2024

Dziś chatboty wykorzystują zaawansowane algorytmy uczenia maszynowego, analizując miliony rozmów, by odtworzyć ludzką mowę i dostosować się do emocji rozmówcy. Jednak za tą fasadą kryje się określony zestaw ograniczeń, których nie da się obejść samym kodem.

Co kryje się pod maską: NLP, uczenie maszynowe i iluzja rozumienia

Każdy chatbot psychologiczny opiera się na zestawie technologii, które definiują jego możliwości i ograniczenia. Najważniejsze pojęcia:

NLP (przetwarzanie języka naturalnego)
: Technika umożliwiająca komputerom rozumienie i generowanie ludzkiego języka. Dzięki NLP chatboty potrafią analizować składnię, wykrywać emocje oraz udzielać odpowiedzi dopasowanych do kontekstu rozmowy.

Deep learning (uczenie głębokie)
: Złożone algorytmy oparte na sztucznych sieciach neuronowych. Umożliwiają naukę na bazie ogromnych zbiorów danych i „wyciąganie” niuansów z ludzkich wypowiedzi. Mimo to, AI nie rozumie emocji – jedynie symuluje je na podstawie wzorców.

Empatia AI
: To próba odwzorowania ludzkiej empatii przez algorytmy. W rzeczywistości jest to iluzja współczucia – AI nie czuje, ale potrafi dobrać słowa, które wywołują wrażenie zrozumienia.

Chatbot psychologiczny
: Program komputerowy stworzony do prowadzenia rozmów na tematy emocjonalne czy psychologiczne. Może oferować wsparcie, analizować nastroje, sugerować strategie radzenia sobie, ale nie zastąpi profesjonalnej terapii.

Zaawansowane modele AI są mistrzami odtwarzania ludzkiej mowy, ale ich „rozumienie” jest płytkie – nie dostrzegają niuansów traumy, ironii czy sarkazmu. Według medicalpress.pl, 2024, AI nie jest w stanie wyłapać subtelnych sygnałów świadczących o poważnych kryzysach psychicznych lub myślach samobójczych.

Czy chatbot potrafi naprawdę współczuć?

Wśród ekspertów nie ma wątpliwości: empatia botów to tylko symulacja, często bardziej przekonująca dla samotnych niż dla specjalistów.

"Empatia AI to nie emocje, to symulacja – i to nie zawsze dobra." — Marta, psycholożka

Algorytm może powiedzieć „rozumiem cię”, ale nie przeżywa, nie współodczuwa, nie dorasta do ludzkiego kontaktu twarzą w twarz. To, co dla jednych jest wystarczające, dla innych staje się niebezpieczną iluzją bliskości.

Korzyści i pułapki: czego nie powie ci żaden twórca chatbotów

Dostępność i anonimowość – prawdziwa rewolucja?

Rewolucja AI w psychologii polega na natychmiastowym, nieoceniającym dostępie do rozmowy. Ale to nie wszystko – pojawiają się też nietypowe zastosowania:

• Wsparcie nocą: Gdy kryzys przychodzi o 3:00, chatboty psychologiczne mogą być jedynym dostępnym „rozmówcą”.
• Trening umiejętności społecznych: Osoby z lękami społecznymi mogą ćwiczyć rozmowy, zanim odważą się na kontakt z człowiekiem.
• Pomoc w nauce języków: Rozmowa z AI po angielsku czy hiszpańsku pozwala łączyć wsparcie z praktyką językową.
• Szybka analiza nastroju: Chatboty mogą pomóc zidentyfikować wzorzec złego samopoczucia na podstawie historii rozmów.
• Łagodzenie wstydu i tabu: Dla osób LGBTQ+ czy z mniejszości, AI może być pierwszym krokiem do otwarcia się bez obaw o ocenę.

Chatboty psychologiczne otwierają drzwi dla tych, którzy dotąd nie mieli odwagi szukać wsparcia, ale nie są lekiem na całe zło.

Ukryte ryzyka: uzależnienie, dezinformacja, kryzys zaufania

Za cyfrową empatią AI kryją się nieoczywiste zagrożenia, których nie znajdziesz w folderach reklamowych.

1. Uzależnienie emocjonalne: Użytkownicy, zwłaszcza młodzi lub samotni, mogą przywiązać się do bota, traktując go jak jedynego „przyjaciela”, co pogłębia izolację.
2. Powierzchowna pomoc: Chatboty nie wyłapią złożonych sygnałów kryzysu, mogą udzielać powierzchownych, a czasem niewłaściwych rad.
3. Dezinformacja i wzmacnianie przekonań: AI może nieświadomie wzmacniać błędne przekonania lub niebezpieczne wzorce zachowań.
4. Zagrożenia dla prywatności: Chatboty często gromadzą dane – niewłaściwie zabezpieczone mogą trafić w niepowołane ręce.
5. Kryzys zaufania: Jeśli bot zawiedzie, użytkownik traci zaufanie nie tylko do technologii, ale także do ludzi.

Według innpoland.pl, 2024, psychologowie ostrzegają przed niebezpieczeństwem traktowania AI jako autorytetu, zwłaszcza przez dzieci i młodzież, dla których granica między realnym a wirtualnym światem jest coraz bardziej rozmyta.

Czy chatboty psychologiczne są skuteczne?

Skuteczność chatbotów psychologicznych pozostaje tematem gorących sporów. Badania pokazują, że mogą one być pomocne w łagodzeniu lekkich objawów stresu czy stanów obniżonego nastroju, ale nie są w stanie zastąpić terapii prowadzonej przez żywego specjalistę.

Tabela 3: Porównanie skuteczności metod wsparcia psychologicznego (Źródło: Opracowanie własne na podstawie medicalpress.pl, 2024, stronazdrowia.pl, 2024)

Oczywiście, chatboty mają swoje miejsce w ekosystemie wsparcia – jako narzędzie pierwszego kontaktu lub uzupełnienie, ale nie jako alternatywa dla terapii w poważnych przypadkach.

Prawda i mity: obalamy najczęstsze przekonania o chatbotach psychologicznych

Mit 1: chatbot to to samo co terapeuta

To najbardziej niebezpieczne złudzenie. Chatbot psychologiczny wykorzystuje zaawansowane algorytmy, ale nie posiada doświadczenia, kompetencji ani nadzoru, jakim dysponuje wykwalifikowany specjalista. Według raportu bankier.pl, 2024, AI nie jest w stanie przeprowadzić rzetelnej diagnozy, a tym bardziej udzielić skutecznej pomocy w przypadku poważnych zaburzeń psychicznych. Chatboty mogą być pomocne w codziennym wsparciu emocjonalnym, ale nie wolno ich stawiać na równi z terapią prowadzoną przez człowieka.

Mit 2: rozmowy z botem są zawsze bezpieczne

Bezpieczeństwo w sieci to mit tak stary jak Internet. W rzeczywistości każda rozmowa z chatbotem oznacza zostawianie śladów: dane, nastroje, szczegóły osobiste. Nawet jeśli regulaminy obiecują pełną anonimizację, wycieki danych nie są rzadkością.

"W sieci nic nie ginie, nawet twoje łzy."
— Kamil, programista

Warto mieć świadomość, że rozmowy gromadzone przez AI mogą być wykorzystywane do celów analitycznych lub marketingowych. Zawsze czytaj politykę prywatności i wybieraj tylko zaufane platformy, takie jak dyskusje.ai, które jasno komunikują zasady ochrony danych.

Mit 3: chatboty psychologiczne są dla każdego

Nie wszystkie osoby skorzystają z chatbota psychologicznego bez ryzyka. Szczególnie narażone są:

• Dzieci i młodzież: Brak dojrzałości emocjonalnej, łatwość uzależnienia od cyfrowego towarzysza.
• Osoby z poważnymi zaburzeniami psychicznymi: Chatboty nie są w stanie wykryć poważnych kryzysów czy myśli samobójczych.
• Ludzie w żałobie lub po traumie: AI nie zrozumie niuansów przeżywanej straty.
• Osoby samotne i izolowane: Istnieje ryzyko pogłębienia izolacji przez zastępowanie kontaktów realnych cyfrowymi.
• Ludzie podatni na dezinformację: Chatboty mogą nieświadomie utrwalać błędne przekonania.

Dla tych grup chatboty mogą być szkodliwe lub wręcz niebezpieczne, jeśli staną się jedyną formą wsparcia.

Chatboty psychologiczne w praktyce: historie z życia i polskie case studies

Nocna rozmowa, która zmieniła wszystko: prawdziwa relacja

Jest godzina 2:47. Ewa nie śpi od kilku nocy. Po raz pierwszy otwiera okno rozmowy z chatbotem psychologicznym – jest zdesperowana, nie ma z kim porozmawiać. Po godzinie pisania z AI czuje się lżej. Czy to placebo, czy realna ulga? Według relacji Ewy, możliwość „wygadania się” komuś, kto nie ocenia i nie przerywa, miała dla niej wartość terapeutyczną. To nie zastąpiło terapii, ale pozwoliło dotrwać do poranka.

Takie historie są coraz częstsze. Chatboty psychologiczne stają się „cyfrowym pogotowiem” dla tych, którzy nie mają nikogo innego.

Gdy bot zawiódł – kryzys i konsekwencje

Nie zawsze jednak wszystko kończy się dobrze. Przykład Michała, który zaufał chatbotowi w trakcie depresji, pokazuje ciemną stronę tej technologii. AI nie wyłapał poważnych sygnałów kryzysu – Michał dopiero po tygodniach zdecydował się poszukać pomocy u żywego specjalisty. Według stronazdrowia.pl, 2024, takie przypadki nie należą do rzadkości, a fałszywe poczucie bezpieczeństwa może skutkować opóźnieniem diagnozy i leczenia.

Zawiedzione zaufanie do AI często przekłada się na utratę wiary w cały system wsparcia – zarówno cyfrowy, jak i realny.

Jak Polacy używają chatbotów psychologicznych?

Według badań Fundacji „Zdrowie w Sieci” z 2024 roku, chatbotów psychologicznych używa już niemal 1,5 miliona Polaków miesięcznie. Najwięcej użytkowników to osoby w wieku 18-34 lata, a kobiety częściej niż mężczyźni deklarują korzystanie z takich narzędzi.

Tabela 4: Użytkownicy chatbotów psychologicznych w Polsce według wieku i płci (Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań Fundacji „Zdrowie w Sieci”, 2024)

Główne powody korzystania to poczucie anonimowości, łatwość dostępu oraz potrzeba rozmowy bez ryzyka oceny. Jednak aż 44% badanych deklaruje, że bot był dla nich „pierwszym, ale nie jedynym krokiem” na drodze do szukania pomocy.

Bezpieczeństwo, prywatność i etyka: o czym musisz wiedzieć zanim zaufasz botowi

Czy twoje dane są naprawdę bezpieczne?

Bezpieczeństwo danych w AI to temat, który budzi coraz większe kontrowersje. Kluczowe pojęcia:

Anonimizacja
: Proces usuwania lub ukrywania danych osobowych w taki sposób, żeby nie można było zidentyfikować użytkownika. Nie wszystkie chatboty stosują ją prawidłowo.

RODO
: Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych – ramy prawne obowiązujące w Unii Europejskiej, które nakładają na firmy obowiązek ochrony danych użytkowników.

Bezpieczeństwo danych w AI
: Zbiór procedur i technologii służących do ochrony danych użytkowników przed wyciekiem, kradzieżą lub niewłaściwym wykorzystaniem.

Aby ograniczyć ryzyko utraty prywatności podczas korzystania z chatbota psychologicznego:

1. Zawsze sprawdzaj politykę prywatności platformy i jej zgodność z RODO.
2. Unikaj podawania danych osobowych – nawet, jeśli chatbot pyta o Twoje imię czy miejsce zamieszkania.
3. Wybieraj zaufane, renomowane platformy, takie jak dyskusje.ai, które jasno komunikują zasady ochrony danych.
4. Regularnie kasuj historię rozmów lub korzystaj z funkcji automatycznej anonimizacji.
5. Pamiętaj, że bezpieczeństwo zależy również od Ciebie – nie ufaj ślepo technologicznym obietnicom.

Etyczne dylematy: komu służy bot – użytkownikowi czy twórcom?

Pojawia się pytanie: czy chatbot psychologiczny jest rzeczywiście narzędziem wsparcia, czy może doskonałym wehikułem do zbierania danych i budowania zysków firm technologicznych?

"Jeśli coś jest za darmo, to ty jesteś produktem." — Jan, konsultant AI

Warto wiedzieć, że wiele firm wykorzystuje zanonimizowane dane do trenowania kolejnych modeli AI lub do celów marketingowych. Dlatego tak ważne jest wybieranie platform, które jasno deklarują, w jaki sposób przetwarzają i chronią Twoje dane.

Regulacje prawne i przyszłość nadzoru nad AI

Obecnie polskie prawo nie nadąża za tempem rozwoju AI. Chatboty psychologiczne nie są objęte nadzorem tak rygorystycznym jak profesjonaliści medyczni czy terapeuci. W praktyce oznacza to, że odpowiedzialność za skutki rozmowy spoczywa wyłącznie na użytkowniku i twórcach bota. Według raportu oko.press, 2024, pojawiają się głosy, by chatboty psychologiczne traktować jako usługi wsparcia, a nie terapii – co ma kluczowe znaczenie dla twojego bezpieczeństwa.

Coraz więcej organizacji, takich jak Fundacja Panoptykon, apeluje o wprowadzenie jasnych regulacji dotyczących ochrony danych i odpowiedzialności twórców AI za skutki błędnych porad.

Jak wybrać chatbot psychologiczny? Praktyczny przewodnik i czerwone flagi

Na co zwrócić uwagę przy wyborze bota?

Nie każdy chatbot psychologiczny jest taki sam. Na rynku pojawia się coraz więcej rozwiązań – od prostych skryptów po zaawansowane modele AI. Wybierając bota, zwróć uwagę na:

• Brak transparentności w polityce prywatności: Jeśli platforma nie informuje, jak gromadzone są dane – to czerwona flaga.
• Brak informacji o zespole lub ekspertach: Solidne projekty współpracują z psychologami i jasno to komunikują.
• Brak jasnych regulaminów: Nie korzystaj z chatbotów, które nie mają czytelnych zasad korzystania.
• Obietnice wyleczenia lub terapii: Chatbot, który przedstawia się jako „terapeuta”, łamie podstawowe zasady etyki.
• Brak możliwości usunięcia swoich danych: To sygnał, by trzymać się z daleka.

Zawsze sprawdzaj recenzje i opinie użytkowników. Wybierając chatboty rekomendowane przez ekspertów, minimalizujesz ryzyko nieprzyjemnych niespodzianek.

Checklista: czy chatbot jest dla ciebie?

1. Czy czujesz się bezpiecznie rozmawiając z AI?
2. Czy rozumiesz, że chatbot nie zastąpi terapeuty?
3. Czy sprawdziłeś politykę prywatności i regulamin platformy?
4. Czy masz świadomość, że dane mogą być wykorzystywane do innych celów?
5. Czy wiesz, gdzie szukać pomocy, gdy rozmowa z botem nie wystarczy?

Jeśli na którekolwiek z tych pytań odpowiadasz „nie” – zastanów się dwa razy, zanim powierzysz swoje emocje AI.

Gdzie szukać rekomendacji? (w tym dyskusje.ai)

Wybierając chatbot psychologiczny, korzystaj z rankingów i opinii publikowanych przez niezależne portale i organizacje, takie jak Polskie Towarzystwo Informatyczne czy Fundacja „Zdrowie w Sieci”. Platforma dyskusje.ai to również miejsce, gdzie znajdziesz wartościowe porównania i doświadczenia innych użytkowników. Nie polegaj wyłącznie na reklamach – szukaj opinii w różnych źródłach i traktuj AI jako narzędzie uzupełniające, a nie substytut wsparcia ludzkiego.

Pamiętaj, że najbardziej wartościowe rekomendacje pochodzą od ludzi, którzy już korzystali z danego rozwiązania i mają realne doświadczenia – zarówno te pozytywne, jak i problematyczne.

Co przyniesie przyszłość? Trendy, wyzwania i potencjał chatbotów psychologicznych

AI w terapii: rewolucja czy ślepa uliczka?

Obecnie chatboty psychologiczne stanowią uzupełnienie tradycyjnych form wsparcia, nie ich zamiennik. Eksperci zwracają uwagę, że AI najlepiej sprawdza się w roli „cyfrowego pierwszego kontaktu” – narzędzia do szybkiej analizy nastroju i podstawowego wsparcia. Prawdziwa rewolucja polega nie na zastąpieniu człowieka, ale na zwiększeniu dostępności i łamaniu barier wstępu do pomocy psychologicznej.

Jednocześnie rośnie liczba wyzwań: etycznych, prawnych, technologicznych. Bez jasnych regulacji i wysokich standardów bezpieczeństwa, chatboty mogą stać się groźną pułapką, a nie wybawieniem.

Personalizacja, język i kultura – chatboty psychologiczne w Polsce 2025

Chatboty w Polsce coraz lepiej rozumieją niuanse języka i specyfikę lokalnych problemów psychologicznych. Polskojęzyczne modele uczą się na podstawie rozmów z rodzimymi użytkownikami, co pozwala im na lepszą adaptację do naszych realiów – zarówno kulturowych, jak i emocjonalnych. To ważne, bo wsparcie oparte na globalnych, anglojęzycznych wzorcach często nie sprawdza się w polskich warunkach.

Personalizacja botów to nie tylko kwestia języka, ale także empatii kulturowej – AI musi rozumieć polskie tabu, żarty i realia, by być realnym wsparciem.

Co musisz wiedzieć, zanim zdecydujesz się zaufać AI?

1. Nie każda platforma gwarantuje bezpieczeństwo i prywatność.
2. Chatbot nie zastąpi terapeuty – to narzędzie wspomagające.
3. Uważaj na symptomy uzależnienia i pogłębiającej się izolacji.
4. Zawsze sprawdzaj politykę prywatności i opinie użytkowników.
5. Gdy potrzebujesz poważnej pomocy – zgłoś się do specjalisty.
6. Wybieraj chatboty rekomendowane przez uznane organizacje lub społeczności.
7. Dbaj o własne granice i nie podawaj danych osobowych bez potrzeby.

Podsumowanie

Chatboty psychologiczne to narzędzie, które może być wsparciem – ale tylko wtedy, gdy znasz jego ograniczenia. Nie daj się zwieść marketingowym mitom o „cyfrowej terapii”. AI nie rozumie bólu, nie czuje emocji, nie ponosi odpowiedzialności za Twoje życie. To Ty ponosisz konsekwencje każdej rozmowy – zarówno tej z botem, jak i z żywym człowiekiem. Jeśli decydujesz się korzystać z chatbotów psychologicznych, rób to świadomie, rozsądnie i z pełną świadomością ryzyka. Szukaj opinii, czytaj regulaminy, wybieraj platformy, które dbają o Twoją prywatność – jak dyskusje.ai. W świecie, gdzie empatia staje się towarem na żądanie, kluczowa jest Twoja czujność i krytyczne myślenie. Ostatecznie, prawdziwe wsparcie zaczyna się od odwagi, by wyjść poza ekran i zbudować relację – z samym sobą, ze światem, z drugim człowiekiem.